Page 129 - Aldabek_Dunie_tarih_8_kz

болды. Қозғалыс жаппай ағылшындарға қарсылық сипатта жүрдi.
Көтерiлiсшiлер Ост-Үндi компаниясының үстемдiгiне жеккөрiнiштi
пиғылдарын ашына айтты.

Аныӧта
Сипайлар кӹтерӠлӠсӠнӠӫ шыӣуына ӧандай себептер болды?
Ағылшын үкiметi Үндiстанда елеулi реформалар жүргiзу қажет-
тiгiн түсiндi.
Ост-Үндi компаниясын тарату туралы шешiм қабылданды және
Үндiстанды билеу құқығы тiкелей Ұлыбритания үкiметiне берiлдi.
Ағылшын отаршылдары ендi өздерiне тәуелдi жергiлiктi билеушi
Басылымның мүліктік құқықтары “Мектеп” баспасына тиесілі
әкiмдер мен байларды өз жағына тарту мақсатында әрекет жасауға
кiрiстi. Олармен тiл табысып, одақтасуға тырысты. Сипайларға кiшi
офицерлiк қызметке көтерiлуге рұқсат берiлдi. Жергiлiктi ауқатты
топтар ағылшындардың осы азғана жеңiлдiктерiне қанағаттанып,
көтерiлiсшiлердiң қатарын тастап шықты. Ал көтерiлiс әлсiреу
кезеңiне аяқ басты. Көтерiлiсшiлер арасындағы дiни және этностық
алауыздықтар оның жеңiлiске ұшырауын тездеттi. Үндiстанның
солтүстiгiнде тұратын сикхалар мен гуркалар мұсылмандарға қарсы
болды, сондықтан олар мұсылмандардың Ұлы Моғол өкiметiнiң
қайта орнауын қалаған жоқ. Оңтүстiктегiлер де көтерiлiске наразы
едi. Екi үлкен қала — Бомбей және Мадрас әскерлерi де көтерiлiстi
құптамады. Ағылшындар керісінше бұл әскерлердi көтерiлiстi
басу үшiн пайдаланды. Солтүстiк пен оңтүстiктегi барлық әскери
күштердi жинақтап, ағылшындар көтерiлiстi күшпен басып-
жаныштады. 1858 жылдан бастап көтерiлiс партизандық сипатқа
ие болды. 1859 жылы көтерiлiс толық басылды.

Ойлан
Ағылшындар көтерілісшілер арасында қалай алауыздық
тудырды?

Англияның саясатына

арнаулы
минист Үндiстанд әкiмш б вице-корольға,

жүрдi.
капитализмi
ауыл-

129