Page 37 - Aldabek_Dunie_tarih_8_kz

сындарлы бiлiмдердiң жинағы едi. Энциклопедия
қызметкерлерінің ішінде ірі ғалымдар сол кез-
дегі француз ғылымының ойшыл дары бола тын.
Оларды энöиклопедистер деп атай баста ды.
Энцикло педистер феодалдық-абсолюттiк мем-
лекет жүйесіне және като ликтiк шiркеуге қарсы
шықты. Олар жаңа буржуазиялық мем лекет пен
буржуазиялық идеологияның негiз гi қағидаларын
жасады. Энциклопедистер қу ғын-сүр гiнге ұшырап
отырды. XV Людовик король дың бұйрығы бо-
йынша оның алғашқы екi томы өртелді. Одан Дени Дидро
кейін энциклопедияға тыйым салын ды.
Басылымның мүліктік құқықтары “Мектеп” баспасына тиесілі
Энциклопедистер — 1751—1780 жылдардаӣы Францияда энциклопедия не­
месе ӣылымныӫ тӭсiндiрме сӹздiгiнӠӫ шыӣарушы­авторлары. Олар ӧоӣамдаӣы
консерваторлыӧ идеологиямен кӭресте ӭлкен рӹл атӧарды.

Халықтың төменгі топтарының мүддесiн бiлдiрушi, демократия-
лық идеологияның өкiлдерi, алғашқы коммунистiк идеяны
туғызушылар — Æ.Ìелье, аббат Ìорелли, Г.Ìабли болды. Олардың
ойынша, тек коммунистік қоғамда ғана барлығы бірдей тең және
мүлікке ортақ иелік ететін қоғам ең әділетті қоғам болады.
Олар байлыққа қарсы болды, сән-салтанат пен байлық барлық
қасiреттiң көзi деп санады.
«Ағартушылық абсолютизм» саясаты. Сол кездердегі кеңінен
тарал ған «ағартушылық абсолютизм» теориясы еді. Оның негі-
зін қалаушы ағылшын философы Òомас Гоббс болды. Бұл тео-
рия ға сәйкес адамдардың өмірін жақсарту үшін мемлекетті
ақылды, білімді, барлық қажетті кешенді білімі бар ағартушы
король басқару керек. Осындай монарх «жалпы игілік» идеалына,
елдің экономикалық, мәдени өркендеуіне қол жеткізе алады.
«Ағартушылық абсолютизмiнiң» жақтаушысы Âольтер болды.
Белгілі ағартушы монархтар — Ресейдің патшайымы ІІ Åкатерина,
Австрия императоры ІІ Иосиф және Пруссия королі ІІ Фридрих
саналды.
«Аӣартушылыӧ абсолютизм» — XVIII ӣасырдыӫ екӠншӠ жартысында Еуропаныӫ
кейбӠр абсолюттӠ монархтары жӭргӠзген саясат. Осыныӫ нәтижесӠнде алӣашӧы
зайырлы мемлекеттер ӧалыптаса бастады.

ІІ Екатерина өзінің барлық қызметін Ресейдегі ағартушылық
ке зеңімен байланысты екендігін дәлелдеуге тырысты. Ол Дидроны
Петербургке шақырып, Энциклопедия басылымын жалғастыруды
37