Page 84 - Aldabek_Dunie_tarih_8_kz

§ 14. ҚЫРЫМ СОҒЫСЫ: СЕБЕПТЕРІ МЕН САЛДАРЫ

ХIХ ғасырдың ортасында Осман империясы
отарлап отырған халық тардың тағдырына
Бӯл сабаӧта: байланысты «шығыс мәселесi» деп аталатын
• Осман империя­ саясат қайта шиеленiсе бастады. Ресей,
сыныӫ ХӞХ ӣасырдыӫ Англия, Франция сияқты елдер Таяу Шығыс
бӠрӠншӠ жартысындаӣы нарығына үстемдiк ету мақсатымен саяси
жаӣ дайымен, империя­
ныӫ сыртӧы саяси бәсекелестiк күресiн жан дандырды.
даӣдары сыныӫ тереӫдеу Осман империясын дағдарыстан шығару
ӭрдӠсӠмен танысамыз; мақсатында жүргізіліп жатқан Танзимат
• Ӧырым соӣысыныӫ реформалары Қырым соғысына байланысты
Басылымның мүліктік құқықтары “Мектеп” баспасына тиесілі
шыӣу себептерӠмен тоқтатылды. Соғыстың басталуына Осман
және оныӫ империясындағы ағылшын-орыс және
нәтижелерӠмен, «Жас француз-орыс бәсекелестігі себеп болды.
тӭрiктер» ӧозӣалысыныӫ
пайда болуы және Соғыстың тұтануына ірі державалардың
олардыӫ әрекетӠ туралы Таяу Шығыстағы алдымен саяси, сосын
бӠлемӠз. әскери қақтығыстарына әкелген «қасиетті
жер» туралы мәселе сылтау болды. 1850
жыл дан бері Франция мен Ресей арасында
Тірек
сөздер христиандардың Иерусалим мен Вифлеемдегі
«қасиетті жерлерді» қорғауда католик және
• «шыӣыс мәселесi» православие шіркеулерінің мәртебесі туралы
• аӣылшын­орыс
және француз­орыс келіспеушіліктері бар болатын.
бәсекелестӠгӠ Ресей патшасы I Николай түрiк сұлтанына
• Ӧырым соӣысы жолдаған ультиматум түрiндегi талабында
• Париж келiсiмӠ Осман империясының құрамындағы барлық
• «Жас тӭрiктер» православиелiк халықтарға «қасиетті жер-
ӧозӣалысы
лер дегі» православие шіркеуінің мәртебесін
және орыстардың ықпалын мойындауын
талап еткен едi. Франция да түрік сұлтанына қысым көрсетіп,
«қасиетті жерлердегі» католик шіркеуінің мәртебесін мойындауды
талап етті. Англия мен Францияға арқа сүйеп, түрiк сұлтаны
орыс патшасының талабын елдiң тәуелсiздiгiне қол сұққандық деп
бағалады да, бұл талаптың орындалмайтындығын мәлiмдедi.

Ойлан

«Шығыс мәселесі» қандай себептерге байланысты туында-
ды? Бұл мәселеге қатысты державалар арасындағы саясатты
қалай түсіндірер едің?

84